علت گل آلود شدن چشمه کوهرنگ تامين کننده بخش عمده اي از آب آشاميدني قريب ۴۵۰ هزار نفر از مردم استان چهارمحال و بختياري به بهانه ۱۳ روز تنش آب شرب در شهرکرد*

دانشيار دانشکده علوم زمين دانشگاه خوارزمي تهران و محقق کارست با تاکيد بر اينکه چشمه کوهرنگ يکي از چشمه‌هاي کارستي پيشرفته در ايران است، گفت: هر اندازه که چشمه پيشرفته‌تر باشد، ميزان تغييرات در چشمه نيز بالاتر مي‌رود، گل‌آلود شدن چشمه ارتباطي به دستکاري انسان ندارد.
غلامحسين کرمي در گفت‌وگو با ايسنا در خصوص علل گل‌آلود شدن چشمه کوهرنگ، اظهار کرد: چشمه کوهرنگ يکي از مهم‌ترين چشمه‌هاي کارستي ايران محسوب مي‌شود که آبدهي آن در طول چند سال گذشته به دليل کاهش بارش و کم شدن برف‌هاي انباشته شده (Snowpack) در حوضه آبگير آن کاهش پيدا کرده است.
 

دانشيار دانشکده علوم زمين دانشگاه خوارزمي تهران و محقق کارست افزود: معتقديم در طول دهه‌هاي گذشته کارهاي غيراصولي زيادي در ارتباط با منابع آب زيرزميني ايران انجام شده است که در برخي از مناطق منجر به کاهش آبدهي و يا حتي خشک شدن چشمه هاي کارستي شده است، اما کاهش آبدهي چشمه کوهرنگ دليل ديگري دارد.
 

وي با تاکيد بر اين که آبخوان کارستي تامين کننده آب چشمه کوهرنگ به لحاظ کارستي بسيار توسعه يافته است، عنوان کرد: هر اندازه که توسعه يافتگي آبخوان  کارستي بيشتر باشد، ميزان تغييرات آبدهي چشمه بالاتر خواهد بود، براي مثال، چشمه‌هاي کارستي بزرگي در دنيا وجود دارد که آبدهي آنها پس از يک بارش سنگين به حدود ۳۰۰ متر مکعب بر ثانيه مي رسد، اما چند روز  پس از توقف بارش، آبدهي چشمه به طور قابل توجهي کاهش پيدا کرده و به حدود ۲۰ متر مکعب بر ثانيه و يا حتي کمتر مي رسد.
 

کرمي با اشاره به اينکه اکثريت چشمه‌هاي کارستي در ايران (به ويژه در  آبخوان‌هاي کارستي توسعه يافته) در فصل بهار آبدهي بالايي دارند، بيان کرد: اما عمده اين چشمه‌ها در فصل پاييز با کاهش چشمگير آبدهي و حتي خشکي مواجه مي‌شود، براي مثال چشمه کارستي روانسر در کرمانشاه با آبدهي حدود ۱۰هزار ليتر بر ثانيه در بهار در اواخر تابستان و اوايل پاييز تقريبا خشک مي شود.
 

دانشيار دانشکده علوم زمين دانشگاه خوارزمي تهران با تاکيد بر اينکه وضعيت کنوني چشمه کوهرنگ ارتباطي به اجراي طرح‌هاي انتقال آب و حفاري تونل در مناطق کارستي مجاور با آبخوان کارستي اين چشمه ندارد، توضيح کرد: دخالت‌هاي انساني موجب خشکي و کم‌آبي در برخي چشمه‌هاي کارستي شده است، اما اين مسئله در خصوص چشمه کوهرنگ صادق نيست، زيرا آبخوان تامين کننده آب اين چشمه کارستي زردکوه بختياري است که در مجاورت آن دشتي وجود ندارد که برداشت از آب‌هاي زيرزميني آن دشت بر آبخوان کارستي تاثير گذاشته باشد و علاوه بر اين در آبخوان کارستي اين چشمه تونلي حفر نشده است.

 

وي ادامه داد: خشک شدن چشمه کارستي کوهرنگ در سال گذشته به‌علت خشکسالي و کاهش بارندگي کاملا طبيعي بوده است، در سنوات گذشته، وجود يخچال‌هاي طبيعي و برف‌هاي انباشته شده در زردکوه بختياري و تغذيه پيوسته آبخوان کارستي از خشک شدن چشمه در فصل‌هاي تابستان و پاييز جلوگيري مي کرده، اما در سال‌هاي اخير به‌ علت نبود بارش‌هاي مناسب و کاهش يخچال‌هاي طبيعي و برف‌هاي انباشته شده اين چشمه دچار خشکي شده و با آغاز بارش‌ها مجددا"  اين چشمه فعال شده است.

 

کرمي در ادامه با اشاره به فعاليت سامانه بارشي مونسون در کشور و وقوع سيلاب در بسياري از استان‌هاي کشور، يادآور شد: به‌علت کاهش بارش در چند سال اخير و خشک شدن رسوبات موجود در مجاري تغذيه کننده آبخوان، تغذيه قابل توجه آبخوان چشمه کوهرنگ در اثر بارش‌هاي اخير موجب ورود رسوبات به داخل آب چشمه و گل‌آلود شدن آب چشمه کوهرنگ شده است.
 

دانشيار دانشکده علوم زمين دانشگاه خوارزمي تهران در خصوص علل طولاني شدن کدورت چشمه کوهرنگ، افزود: آب چشمه‌هاي کارستي بزرگ معمولا از چند مجرا تامين مي‌شود و مدت زماني که طول مي‌کشد تا آب اين مجاري به دهانه چشمه برسد، متفاوت است‌، به اين ترتيب که پس از کاهش کدورت آب چشمه، مجدد با رسيدن جريان از يک مجراي ديگر، کدورت چشمه افزايش پيدا مي‌کند، به هرحال با گذشت زمان و رخداد دو سه بارش خوب در حوضه آبگير چشمه، آب چشمه صاف شده و به شرايط چند سال پيشتر بر مي‌گردد.
 

وي در پايان گفت: اگر چه در مناطق مختلف دخالت بشري خسارت‌هاي جبران ناپذيري به منابع آب زيرزميني و هم چنين چشمه‌هاي کارستي وارد کرده است، اما در خصوص چشمه کارستي کوهرنگ چنين مسئله اي رخ نداده و اميد است که با همت متوليان آب استان چهار محال و بختياري و ديگر مسئولان از انجام هرگونه فعاليتي در حوضه آبگير اين چشمه مهم کارستي جلوگيري به عمل آيد.